De Ultieme Gids voor Koivijver Filtratie: Van Mechanisch tot Biologisch

Een goed filtersysteem is essentieel voor een gezonde en heldere koivijver. In deze gids behandelen we de verschillende soorten filtratie en hoe je de optimale waterkwaliteit voor je vissen kunt behalen. Daarnaast gaan we dieper in op de werking en het onderhoud van verschillende filtertypen.

1. Waarom is filtratie belangrijk?

Wat er wordt gegeten moet er ook weer uit…. Dit is zo voor mensen maar ook voor vissen. Koikarpers produceren veel afval, wat de waterkwaliteit snel kan verslechteren. Een efficiënt filtersysteem voorkomt ophoping van schadelijke stoffen uit bijvoorbeeld ontlasting en de gasuitwisseling uit de kieuwen van de vissen. Zoals ammoniak en nitriet, en zorgt voor helder en gezond water. Zonder goede filtratie kunnen schadelijke stoffen zich ophopen en tot visziekten leiden. En hoge waarden in ammoniak en nitriet geeft algengroei, en dus een groene vijver.

Filtratie helpt ook bij het behouden van een stabiel ecosysteem in de vijver. Watercirculatie en zuurstofniveaus worden verbeterd door een goed filtersysteem, wat bijdraagt aan een evenwichtige leefomgeving voor zowel vissen als de nuttige bacteriën.

2. Soorten Filtratie

Er zijn drie hoofdtypen filtratie die samen een effectief systeem vormen:

1. a) Mechanische Filtratie

Mechanische filtratie verwijdert vaste deeltjes zoals bladeren, algen en uitwerpselen uit het water. Dit is de eerste stap in een goed filtratiesysteem en voorkomt dat vuil zich ophoopt en het biologische filter verstopt. Een mechanisch filter werkt door water door een filtermedium te stuwen wat er op bedacht is om grovere vuildelen uit het water te halen. 

Voorbeelden Mechanische Filters:

• Zeefbochten: Effectief bij het verwijderen van grof vuil voordat het biologische filter wordt bereikt. Ze gebruiken een fijne zeef om vuil te scheiden van het water. Het water loopt hierbij door een fijnmazige zeef waardoor grovere vervuiling op de zeef achter blijft.
• Vortexfilters: Maakt gebruik van centrifugale krachten om zware deeltjes te scheiden. Dit systeem is effectief in combinatie met andere filtermethoden. Door de draaiende beweging die het water hier maakt worden vuildeeltjes als het ware losgemaakt van het water en kunnen achter bijvoorbeeld borstels blijven hangen. 
• Borstelfilters: Vangt fijne deeltjes op en biedt een eerste laag biologische filtratie. Deze vereisen regelmatig onderhoud om verstopping te voorkomen. Borstelfilters worden vaak als 1e kamer gebruikt in een meerkamer filter. Eventueel na een zeefbochtfilter of vortexfilter.
• Trommelfilters: Trommelfilters zijn een zeer uitgebreide manier van mechanisch filteren. Bij trommelfilters wordt het water door een trommel geduwd die bestaat uit 1 grote zeef. Door de oppervlakte van de trommel juist te bepalen heb je hiermee een efficiënte manier van filter. Het grote voordeel is dat een trommelfilter vaak zelfreinigend is, en automatisch het waterpeil kan bijvullen. Deze filters kunnen zichzelf voor een groot gedeelte onderhouden.

Onderhoud:

• Mechanische filters moeten regelmatig worden gereinigd, afhankelijk van de hoeveelheid vuil in de vijver.
• Controleer zeefbochtfilters en borstels wekelijks en spoel ze af met vijverwater om de bacteriehuishouding niet te verstoren. Als je deze afspoelt met kraanwater zullen de bacteriën vrijwel direct doodgaan.

1. b) Biologische Filtratie

Hierbij zetten nuttige bacteriën schadelijke afvalstoffen (zoals ammoniak en nitriet) om in minder schadelijke stoffen (zoals nitraat). Dit proces heet nitrificatie en speelt een cruciale rol bij het behouden van een gezonde vijver.

Populaire Biologische Filters:

• Beadfilters: Hoge biologische activiteit en geschikt voor grotere vijvers. Ze bieden een groot oppervlak voor bacteriën en kunnen gemakkelijk worden doorgespoeld.
• Trickle filters: Maximale zuurstoftoevoer voor bacteriën doordat het water langs een groot oppervlak druppelt. Dit verhoogt de efficiëntie van de bacteriële filtratie. Bij de Trickle filters laten we het water door een soort douche door een bak met filtermedia stromen. Hierdoor wordt lucht en dus zuurstof toegevoegd waardoor bacteriën optimaal hun werk kunnen doen. Door de lange doorstroomtijd is dit een zeer efficiënte vorm van filtratie. Echter adviseer ik hierbij altijd een voorfilter te gebruiken
• Bewegend bed filters: Gebruiken drijvend filtermateriaal voor maximale efficiëntie. Door constante beweging wordt het biofilmproces geoptimaliseerd.

Onderhoud:

• Zorg voor voldoende zuurstof toevoer in het biologische filter.
• Controleer regelmatig of de bacteriepopulatie stabiel is, bijvoorbeeld door nitriet- en ammoniakmetingen.
• Spoel het filtermateriaal af in vijverwater om nuttige bacteriën te behouden.

1. c) Chemische Filtratie

Chemische filtratie helpt bij het verwijderen van opgeloste stoffen en toxines uit het water. Dit type filtratie kan gebruikt worden als aanvulling op een mechanisch of biologisch filter. 

Veelgebruikte Chemische Filters:

• Actieve kool: Verwijdert kleurstoffen, medicijnresten en chemische verontreinigingen uit het water.
• Zeoliet: Absorbeert ammoniak en helpt pieken in giftige stoffen te verminderen.
• Fosfaatverwijderaars: Helpen bij het bestrijden van algengroei door overtollige voedingsstoffen uit het water te verwijderen.

Onderhoud:

• Vervang actieve kool regelmatig, omdat het na verloop van tijd verzadigd raakt en minder effectief wordt.
• Controleer de werking van zeoliet en regenereer het indien mogelijk met een zoutoplossing.
• Let op: Gebruik nooit zeoliet in combinatie met zout IN de vijver of filter. zodra zeoliet in aanraking komt met zout regenereert het zeoliet wat inhoud dat het zeoliet de opgenomen afvalstoffen direct loslaat in de vijver. De hoge ammoniak/ammonium waardes die daarbij plots vrijkomen zijn zeer giftig voor de vissen.

3. Hoe kies je het juiste filtersysteem?

Bij het kiezen van een filtersysteem moet je rekening houden met:

• Grootte van de vijver (Het formaat van de vijver en vooral de inhoud van de vijver bepaald hoe groot de doorstroming van de filter dient te zijn.)
• Aantal en grootte van koi (grotere vissen produceren meer afval en vereisen een robuuster filtersysteem).
• Onderhoudsgemak (sommige filters vereisen vaker reiniging dan andere; automatische backwash-systemen kunnen het onderhoud vereenvoudigen).
• Budget en energieverbruik (bepaal hoeveel je wilt investeren in een systeem en let op stroomverbruik van pompen en UV-filters hierbij geldt wel, doe het goed of verzin iets anders. Voor vrijwel elk budget zijn filters te bedenken/maken).
• Voergedrag: Het voeren van de vissen is voor veel mensen toch een leuke bezigheid, onthoud hierbij wel. De vissen vervuilen niet uw vijver maar u zelf. Hoe meer u voert hoe sneller u vervuild. Kunt u de vissen dan niet voeren? Natuurlijk wel. Maar de hoeveelheid en frequentie is belangrijk voor het kiezen van de juiste filter. Al het voer dat de vissen niet op eten is vervuiling voor uw vijver en voeding voor algen

Extra Tips voor Optimale Filtratie

• Voeg een bodemdrain toe: Voorkomt ophoping van vuil op de bodem en verbetert de watercirculatie.
• Zorg voor voldoende zuurstof: Beluchting helpt bacteriën in de biologische filter en ondersteunt de koi in warmere maanden.
• Plaats vijverplanten strategisch: Planten helpen overtollige voedingsstoffen te verwijderen en dragen bij aan het ecosysteem. Echter kunnen deze planten ook een broeiplaats zijn val slechte bacteriën en zijn koikarpers net koeien. Ze eten ook veel van de planten op. Het kan dus wel. Maar doe het slim
• Controleer waterwaarden regelmatig: Meet ammoniak, nitriet, nitraat, pH en KH om de waterkwaliteit optimaal te houden.
• ververs het water regelmatig: Door regelmatig water te verversen help je de waterwaarden te stabiliseren en verklein je de vervuilingsgraad in de vijver. Let wel op. Niet elk kraanwater is geschikt voor vissen. In Nederland over het algemeen wel.